Jak już wspomnieliśmy w poprzednich naszych artykułach dotyczących spraw rodzinnych władza rodzicielska to jeden z obowiązkowych elementów wyroku rozwodowego. Zawsze wtedy, gdy rozwodzący się posiadają wspólne małoletnie dzieci sąd będzie orzekał o zakresie takiej władzy w odniesieniu do każdego z rodziców.
Sąd może przy tym:
- pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom,
- powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę drugiemu,
- ograniczyć władzę rodzicielską obojgu rodzicom,
- zawiesić władzę rodzicielską jednemu lub obojgu rodzicom,
- pozbawić władzy rodzicielskiej jednego lub oboje rodziców.
Zasady orzekania o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi w ostatnich latach dość istotnie się zmieniały. Jeszcze do niedawna sąd mógł pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom jedynie na ich zgodny wniosek, jeżeli przedstawili stosowne porozumienie w tym zakresie.
Aktualnie jednak sąd uwzględnia prawo dziecka do wychowywania przez oboje rodziców. Nie jest zatem konieczne przedstawianie w pozwie rozwodowym porozumienia co do sposoby wykonywania władzy rodzicielskiej. Zasadą ma być władza rodzicielska przyznana obojgu rodzicom. Jeżeli jednak dobro dziecka za tym przemawia, sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej tylko jednemu z nich, ograniczając władzę drugiemu jedynie do określonych obowiązków i uprawnień.
Kiedy zatem sąd powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców ograniczając władzę rodzicielską drugiemu?
Sytuacja taka będzie miała miejsce m.in. wówczas, gdy rodzice dziecka są ze sobą w tak dużym konflikcie, że nie mogą wspólnie zdecydować o jakichkolwiek sprawach dziecka. Ponadto sąd powinien ograniczyć władzę rodzicielską jednego z rodziców, gdy ten jest nieodpowiedzialny i zagraża dobru dziecka.
W jaki sposób sąd może ograniczyć władzę rodzicielską jednego z rodziców?
Sąd ograniczając władzę rodzicielską jednego z rodziców określa zakres obowiązków i uprawnień, które mu przysługują. Przykładowo treść obowiązków i uprawnień małżonka, któremu nie powierzono wykonywania władzy rodzicielskiej może obejmować decyzje co do kwestii związanych ze zmianą miejsca pobytu dziecka, leczeniem, wyborem szkoły itd. Sąd w wyroku rozwodowym wylicza enumeratywnie uprawnienia rodzica, któremu nie powierzono wykonywania władzy rodzicielskiej.
Jeżeli strona chce aby sąd ograniczył władzę rodzicielską drugiemu rodzicowi, powinien w pozwie rozwodowym lub odpowiedzi na pozew (w zależności od tego, którą jest stroną – powodową czy pozwaną) sprecyzować swoje żądania, właśnie poprzez wymienienie do jakich uprawnień i obowiązków władza rodzicielska ma być ograniczona.
Władza rodzicielska ograniczona obojgu rodzicom – czy to możliwe?
Sąd ograniczy władzę rodzicielską obojgu rodzicom jeżeli zagrażają oni dobru dziecka. Wówczas sąd może m.in. poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora, czy też określić jakie czynności nie mogą być dokonywane przez rodziców bez zezwolenia sądu. W takich wypadkach rodzice są zobligowani do współdziałania z właściwym organem – kuratorem lub sądem.
Kiedy sąd może zawiesić wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu lub obojgu rodzicom?
Podstawę do zawieszenia wykonywania władzy rodzicielskiej stanowi przesłanka przemijającej przeszkody w wykonywaniu władzy rodzicielskiej. Jest to zatem taka sytuacja, która powoduje przejściową niemożność sprawowania władzy rodzicielskiej z przyczyn często przez nich niezawinionych. Przyczyną zawieszenia wykonywania władzy rodzicielskiej może być np. ciężka choroba rodzica. W orzecznictwie przyjmuje się, że przesłanką zawieszenia wykonywania władzy rodzicielskiej jest również fakt wykonania wobec rodzica kary pozbawienia wolności.
Zaznaczyć przy tym należy, że gdy ustanie przemijająca przeszkoda w wykonywaniu władzy rodzicielskiej sąd obowiązkowo przywraca władzę rodzicielską. Zawieszenie, jak sama nazwa wskazuje, ma być z założenia tylko tymczasowe.
Władza rodzicielska odebrana jednemu lub obojgu rodzicom – kiedy sąd może tak orzec?
Sąd może pozbawić jednego lub obojga rodziców władzy rodzicielskiej jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody (np. bardzo ciężka i długotrwała choroba) albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej (np. stosują wobec dziecka drastyczne formy przemocy fizycznej lub psychicznej) lub w sposób rażący zaniedbują swoje obowiązki względem dziecka (np. porzucili dziecko czy też zaniedbują dziecko z powodu uzależnienia).
***
Mamy nadzieję, że po dzisiejszym wpisie nie będziecie mieli żadnych wątpliwości odnośnie sposobu orzekania przez sąd o władzy rodzicielskiej. Jeżeli jednak macie jakiekolwiek pytania, śmiało zadawajcie je w komentarzach. Postaramy się pomóc. Zachęcamy też do kontaktu z naszą Kancelarią – adwokat rodzinny udzieli niezbędnego wsparcia we wszelkich sprawach rodzinnych, a także poprowadzi Was przez sprawy rozwodowe. Zapraszamy do Kancelarii Adwokackiej w Pruszkowie lub na porady prawne online.