Niejednokrotnie nasze zakupy okazują się totalną porażką. Albo od razu chcemy zwrócić nabytą rzecz (przestała nam się podobać, jest złego rozmiaru, nie pasuje do naszych dotychczasowych zakupów), albo z uwagi na wykryte wady pragniemy ją zareklamować. W dzisiejszym wpisie omówimy podstawowe prawa konsumentów dotyczące zwrotów zakupów nabytych zarówno w sklepach stacjonarnych jak i internetowych. W kolejnych wpisach omówimy natomiast zasady reklamowania rzeczy wadliwych.
Źródła prawa
Z końcem 2014 r. zmianie uległy regulacje dotyczące sprzedaży konsumenckiej. Od 25 grudnia 2014 r. obowiązuje bowiem nowa ustawa o prawach konsumenta (ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta, Dz. U. 2014, poz. 827), która określa prawa przysługujące konsumentom przede wszystkim przy sprzedaży dokonywanej na odległość i poza lokalem przedsiębiorstwa. Podlegają jej więc w szczególności wszelkie zakupy internetowe.
Do zakupów stacjonarnych stosować natomiast należy przede wszystkim przepisy Kodeksu cywilnego, które wspomnianą ustawą zostały rozszerzone o sprzedaż konsumencką.
Jednocześnie przestała obowiązywać ustawa z 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny jak i ustawa z 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej.
Zwroty przy sprzedaży internetowej – prawo odstąpienia od umowy
Jak wynika wprost z ustawy, konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza siedzibą przedsiębiorstwa (czyli m.in. poprzez internet), może w terminie 14 dni odstąpić od umowy bez podawania jakiejkolwiek przyczyny. Co to oznacza? Konsument może oddać zakupioną rzecz bez konieczności podawania powodów swojej decyzji. Termin 14 dni liczony jest od momentu otrzymania zakupu. Jeżeli sprzedawca nie poinformował konsumenta o przysługującym mu prawie odstąpienia, prawo to wygasa dopiero po upływie roku od dnia otrzymania rzeczy. Jeżeli natomiast sprzedawca poinformował nabywcę o prawie odstąpienia już po zawarciu umowy i dostarczeniu rzeczy lecz przed upływem terminu 14 dni, termin na zwrot będzie naliczany na nowo od dnia, w którym sprzedawca przekazał właściwą informację konsumentowi.
Po dokonaniu zwrotu, sprzedawca ma obowiązek niezwłocznie (nie później niż w terminie 14 dni) zwrócić wszystkie poniesione przez konsumenta koszty, przy czym jednak koszty wysyłki towaru zwracane są tylko do wysokości najtańszego sposobu dostarczenia rzeczy oferowanego przez danego sprzedawcę. Konsument sam pokrywa koszty przesyłki zwrotnej, chyba że sprzedawca weźmie na siebie także i ten koszt. Co do zasady zwrot płatności następuje przy użyciu takiego samego sposobu zapłaty, jakiego użył konsument.
Przykład: Aleksandra W. zakupiła w sklepie internetowym 3 książki, kosztujące kolejno 19,90 zł, 29,90 zł i 34,40 zł. Zależało jej na szybkiej dostawie, w związku z czym jako sposób doręczenia wybrała przyspieszoną przesyłkę kurierską, której koszt wynosił 19,90 zł. Po otrzymaniu przesyłki, Aleksandra W. postanowiła zwrócić książkę o wartości 29,90 zł. Sprzedawca po uzyskaniu informacji o częściowym odstąpieniu od umowy, zwrócił Aleksandrze W. kwotę 34,30 zł, na którą złożył się koszt zakupu książki (29,90 zł) oraz koszt przesyłki w najtańszej opcji, czyli za pomocą listu poleconego (4,40 zł).
Sprzedawca nie może żądać zwrotu w oryginalnym opakowaniu, ponieważ takie wymogi uniemożliwiają obejrzenie / przymierzenie zakupu. Takie stanowisko prezentowane było wielokrotnie przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta a także sądy powszechne. Wyjątkiem są rzeczy dostarczone w zapieczętowanym opakowaniu, których po otwarciu nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych (np. kosmetyki, wyroby medyczne, produkty lecznicze). Na zakaz uszkodzenia opakowania wskazuje się także w przypadku płyt CD, programów komputerowych lub gier. Sama rzecz nie może być już jednak w żadnym stopniu uszkodzona przez kupującego czy też nosić ślady użytkowania – w takim wypadku sprzedawca może nie przyjąć zwrotu.
Wspomnieć należy także, że w niektórych przypadkach prawo odstąpienia od umowy w ogóle nie przysługuje. Dzieje się tak chociażby w sytuacji, gdy towar nie jest w powszechnej sprzedaży sprzedawcy lecz powstał na specjalne zamówienie konsumenta, albo gdy jest nim rzecz ulegająca szybkiemu zepsuciu lub mająca krótki termin przydatności do użycia.
Pamiętać jednak należy, że każdy sprzedawca może samodzielnie ustalać reguły dotyczące sprzedaży internetowej w jego sklepie, byleby tylko zasady te nie były mniej korzystne dla konsumentów, aniżeli wynika to ze wspomnianej ustawy. Może więc zawsze rozszerzyć prawa kupujących, nigdy zaś ich zmniejszyć.
Zwroty w sklepach stacjonarnych
W przypadku zakupów dokonanych w sklepie stacjonarnym problematyka zwrotów pozostaje nieco bardziej utrudniona. Żaden bowiem przepis prawa nie nakłada na sklep obowiązku przyjmowania zwrotów zakupionych towarów (nie mylić z reklamacją!). Decyzję w tym zakresie podejmuje zatem sprzedawca, który może – lecz nie musi – przyznać konsumentom prawo odstąpienia od umowy sprzedaży bez podawania przyczyn. Kupując więc w danym sklepie warto zawsze spytać się o obowiązujące reguły, często bowiem sklepy dają możliwość zwrotu w określonym terminie (najczęściej od 7 do 30 dni od momentu zakupu).
Podobnie jednak jak przy zwrotach w sklepach internetowych, rzecz zwracana nie może mieć śladów użytkowania, często też wymagana jest oryginalna metka.
***
W kolejnych wpisach omówimy prawa wynikające z rękojmi i gwarancji, czyli odpowiemy na pytanie jak i kiedy można reklamować rzecz wadliwą.
W razie jakichkolwiek pytań, zachęcamy do kontaktu z naszą Kancelarią. Z uwagi natomiast na wprowadzenie zmian w zakresie praw konsumenckich, wszystkich przedsiębiorców serdecznie zapraszamy do współpracy w celu przeprowadzenia audytu prawnego regulacji obowiązujących w Państwa sklepach.