W zeszłym tygodniu wprowadzając Was w temat spółki komandytowo-akcyjnej napisaliśmy, że jest ona swoistą hybrydą. Łączy bowiem cechy spółek osobowych oraz kapitałowych. Jednym z elementów typowych dla spółek kapitałowych jest występowanie w nich organów. To one przejmują kompetencje zastrzeżone w spółkach osobowych dla wspólników. Różnica widoczna jest przede wszystkim w roli osób zaangażowanych w spółkę. W spółkach osobowych istotą jest wzajemne zaufanie i bliskie relacje wspólników – to oni są odpowiedzialni za działalność wspólnego biznesu, muszą więc współdziałać przy jego prowadzeniu. W spółkach kapitałowych nie wszyscy wspólnicy są aż tak bardzo zainteresowani bieżącą działalnością. Często to tylko inwestorzy, których interesuje jedynie czy spółka przynosi zyski. Z tego też powodu kompetencje do prowadzenia jej spraw przejmują jedynie niektórzy wspólnicy lub właśnie odpowiednie organy. Dzisiaj chcielibyśmy przybliżyć ten temat i napisać do czego powołane są organy w spółce komandytowo-akcyjnej.
Organy w spółce komandytowo-akcyjnej
W pierwszej kolejności należy wyraźnie zaznaczyć, że co do zasady, o tym jakie w spółce występują organy oraz jakie mają szczegółowe kompetencje decydują wspólnicy na etapie zakładania spółki, uwzględniając oczywiście odpowiednie przepisy prawa. W statucie spółki określają dokładnie jak ta kwestia będzie się przedstawiała. Oczywiście w toku działalności spółki, wspólnicy mogą te ustalenia zmienić. Wymaga to jednak przeprowadzenia pełnej procedury zmiany statutu spółki.
Organy w spółce komandytowo-akcyjnej zasadniczo mogą być dwa.W każdym przypadku jednak musi w niej funkcjonować przynajmniej jeden w postaci walnego zgromadzenia wspólników. Drugi z nich – rada nadzorcza nie zawsze jest obowiązkowa. Jeżeli bowiem liczba akcjonariuszy nie przekracza 25 osób w spółce nie trzeba ustanawiać rady. Wówczas występuje w niej tylko jeden organ – walne zgromadzenie.
Przypomnieć w tym miejscu trzeba, że rola prowadzenia spraw spółki oraz reprezentowania jej w relacjach z podmiotami zewnętrznymi (innymi przedsiębiorcami, konsumentami, organami sądowymi czy administracyjnymi) przypada komplementariuszom. To oni zajmują się bieżącą działalnością spółki i ponoszą za to odpowiedzialność. Zarówno walne zgromadzenie wspólników jak i rada nadzorcza pełnią funkcje raczej doraźne, przede wszystkim kontrolne wobec działalności komplementariuszy.
Walne zgromadzenie wspólników
Walne zgromadzenie wspólników obejmuje zawsze wszystkich akcjonariuszy. Zgromadzenie ma prawo podejmowania wiążących dla komplementariuszy uchwał. Każdej akcji przysługuje jeden głos. W odniesieniu do akcji wspólników niebędących komplementariuszami statut może przyznać większa liczbę głosów. Akcjonariusza nie można jednak całkowicie pozbawić tego prawa. Komplementariusz posiadający akcje może głosować, nieposiadający ich natomiast ma prawo tylko uczestniczenia w zgromadzeniu.
Zasadą ogólną jest, że w spółce komandytowo–akcyjnej bez zgody komplementariusza nic istotnego nie może się wydarzyć, żadna ważna decyzja nie może zostać podjęta. Do samodzielnej decyzji walnego zgromadzenia pozostają w zasadzie wyłącznie sprawy typowo organizacyjne. W myśl art. 146 § 1 k.s.h. są to tylko następujące kwestie:
- rozpatrywanie i zatwierdzenie sprawozdania komplementariuszy z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego spółki za ubiegły rok obrotowy,
- udzielanie komplementariuszom prowadzącym sprawy spółki i członkom rady nadzorczej absolutorium z wykonania przez nich obowiązków,
- wybór biegłego rewidenta, chyba że statut przewiduje w tej sprawie kompetencję rady nadzorczej.
Jak wskazują teoretycy prawa, decydującą rolę w spółce komandytowo-akcyjnej zawsze pełnią komplementariusze. To na nich spoczywa ciężar ale i prawo zajmowania się sprawami spółki, reprezentują ją oraz ponoszą z tego tytułu odpowiedzialność.
„Ewentualny sukces biznesowy spółki zwykle będzie pochodną ich zaangażowania oraz posiadanej wiedzy lub umiejętności. Rola akcjonariusza jest prosta i polega na dostarczeniu spółce kapitału niezbędnego do jej funkcjonowania, następnie odseparowuje się tego wspólnika od bieżącego wpływu na sprawy spółki, pozostawiając mu jedynie prawo oceny działalności spółki w ramach zwyczajnego walnego zgromadzenia oraz prawo do udziału w zysku” (KSH Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2017, wyd. 15, komentarz do art. 146 k.s.h., T. Bieniek, R. Marchaj).
I tak, w innych sprawach niż wspomnianych powyżej typowo organizacyjnych, uchwały walnego zgromadzenia wymagają akceptacji (zgody) komplementariuszy. Bez takiej zgody uchwały nie mogą zostać zrealizowane. W jaki sposób wyrażana jest zgoda? Ustawa wskazuje na dwie opcje – z jednej strony przewiduje szereg czynności wymagających zgody wszystkich komplementariuszy, z drugiej tylko większości.
Zgody wszystkich komplementariuszy wymagają, pod rygorem nieważności, uchwały walnego zgromadzenia w sprawach:
1) powierzenia prowadzenia spraw oraz reprezentowania spółki jednemu albo kilku komplementariuszom;
2) podziału zysku za rok obrotowy w części przypadającej akcjonariuszom;
3) zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa spółki lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienia na nim prawa użytkowania;
4) zbycia nieruchomości spółki;
5) podwyższenia i obniżenia kapitału zakładowego;
6) emisji obligacji;
7) połączenia i przekształcenia spółki;
8) zmiany statutu;
9) rozwiązania spółki;
10) innych czynności przewidzianych w dziale niniejszym lub w statucie.
Zgody większości komplementariuszy wymagają natomiast uchwały w sprawach podziału zysku za rok obrotowy w części przypadającej komplementariuszom, sposobu pokrycia straty za ubiegły rok obrotowy oraz innych czynności przewidzianych w statucie. Jak zatem wyraźnie widać statut spółki może zwiększyć zakres spraw wymagających zgody komplementariuszy, zarówno tej jednomyślnej jak i podejmowanej większością głosów.
Rada nadzorcza w spółce komandytowo-akcyjnej
Tak jak już zasygnalizowaliśmy, w spółkach, w której liczba akcjonariuszy nie przekracza 25 osób nie jest konieczne powoływanie rady nadzorczej. Wspólnicy mogą ją powołać, ale nie muszą. Ustawodawca daje tutaj swobodę. Jeżeli jednak wspólników jest więcej niż 25 powołanie rady nadzorczej jest obligatoryjne i taki organ musi realnie funkcjonować.
Jak sama nazwa wskazuje kompetencje rady nadzorczej sprowadzają się do sprawowania nadzoru nad działalnością komplementariuszy oraz finansami spółki. Znaczenie rady nadzorczej nabiera wagi zwłaszcza w dużych spółkach, gdzie liczni wspólnicy nieprowadzący spraw spółki nie byliby w stanie indywidualnie sprawować takiej kontroli.
Do szczególnych obowiązków rady nadzorczej należy ocena sprawozdań z działalności spółki oraz sprawozdań finansowych, w zakresie ich zgodności z księgami i dokumentami oraz stanem faktycznym. W przeciwieństwie jednak do spółki akcyjnej, rada nadzorcza w spółce komandytowo-akcyjnej nie ma prawa zawieszania w swej działalności komplementariuszy. Może jednak delegować swoich członków do czasowego wykonywania czynności komplementariuszy w przypadku, gdy żaden z nich nie może sprawować swoich czynności. Rada nadzorcza może też wytoczyć przeciwko komplemenatriuszowi powództwo o odszkodowanie za szkodę wyrządzoną poprzez swoje działanie lub zaniechanie.
Członków rady nadzorczej powołuje i odwołuje walne zgromadzenie. Ustawa nie wskazuje kto może być członkiem rady, nie mniej jednak uważa się, że powinna to być osoba z odpowiednim przygotowaniem teoretycznym i praktycznym. Tylko wówczas wykonywanie kontroli nad działalnością spółki może być rzeczywiste.
Ustawa zastrzega jednak, że z oczywistych względów członkiem rady nadzorczej nie może być ani sam komplementariusz (miałby sam siebie kontrolować?), ani jego pracownik. Warto przy tym pamiętać, że funkcje kontrolne rady sprawowane są w imieniu akcjonariuszy, członkowie rady powinni zatem pochodzić z ich grona lub być przez nich wskazani i akceptowani.
Członków rady nadzorczej powołuje się co najmniej 3 (lub 5 w spółkach publicznych) na okres 3 letniej kadencji. Większą ilość członków lub też inny okres kadencji może oczywiście przewidywać statut spółki. Statut może również rozszerzyć zakres kompetencji rady.
Na zakończenie warto dodać, że w spółkach, w których nie powołano rady nadzorczej, przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia dla komplementariuszy a także przy występowaniu z pozwem przeciwko któremuś z nich, spółkę reprezentuje pełnomocnik powołany uchwałą walnego zgromadzenia. Ten ostatni organ bowiem nie ma żadnych kompetencji związanych z reprezentacją spółki, nie mógłby zatem samodzielnie podjąć takich czynności.
***
Mamy nadzieję, że dzisiejszym artykułem przybliżyliśmy Wam charakter organów występujących w spółce komandytowo-akcyjnej. Czekamy na Wasze komentarze. Jeżeli macie jakieś pytania, śmiało możecie je zadawać. Jednocześnie zachęcamy do zapoznania się z innymi naszymi artykułami dotyczącymi spółek. Zapraszamy także na indywidualne porady prawne i konsultacje z zakresu prawa gospodarczego. Nasi adwokaci służą profesjonalną pomocą prawną, także w ramach porad prawnych online.