Dzisiaj w ramach cyklu z prawa rodzinnego zajmiemy się trudnym i budzącym wiele emocji tematem. Niejednokrotnie bowiem spotykamy się z pytaniem o alimenty na małżonka. Wielu rozwodzących się pragnie bądź uzyskać takie alimenty na swoją rzecz, bądź też uniknąć konieczności ich wypłacania. Należy jednak pamiętać, że obowiązek alimentacyjny wobec rozwiedzionego małżonka uzależniony jest od ustalenia winy rozkładu pożycia. Inne są przesłanki w przypadku, gdy żaden z małżonków nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a inne, gdy jeden z małżonków został uznany wyłącznie winnym. Obie te sytuacje omówimy w dalszej części artykułu. Mamy nadzieję, że po lekturze wszystko będzie już jasne.
Alimenty na małżonka – przesłanki w przypadku braku osoby wyłącznie winnej rozkładu pożycia
Zgodnie z przepisem art. 60 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
„Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczenia środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego”.
Co to właściwie oznacza?
Na wstępie warto przypomnieć, kiedy sąd nie orzeka, że któryś z małżonków jest wyłącznie winny rozkładu małżeństwa (dowiedz się więcej: Rozwód z orzeczeniem o winie). Po pierwsze będzie to we wszystkich sprawach, w których doszło do rozwodu bez orzekania o winie. Po drugie natomiast tam, gdzie sąd doszedł do przekonania, że oboje małżonkowie są współwinni. Jak to się ma do alimentów na współmałżonka?
Uprawnionym do otrzymania alimentów po rozwodzie jest zarówno małżonek niewinny (przy rozwodzie bez orzekania o winie) jak i małżonek współwinny (przy rozwodzie z winy obu stron). Przesłanką przedmiotową w obu przypadkach jest zaś niedostatek. Przy czym przyjmuje się, że niedostatek oznacza brak możliwości zaspokojenia – własnymi siłami – swoich usprawiedliwionych potrzeb. Jak to wygląda w praktyce? Najczęściej będzie chodzić o obiektywną niemożność podjęcia pracy zarobkowej. Przykładowo z uwagi na konieczność zajmowania się i wychowywania wspólnych dzieci, brak kwalifikacji zawodowych do wykonywania pracy odpowiedniej do wieku i posiadanych kwalifikacji, czy też zły stan zdrowia.
Kiedy wygasa obowiązek alimentacyjny małżonka, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia?
Obowiązek alimentacyjny małżonka, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia wygasa w dwóch przypadkach. Po pierwsze, alimenty na małżonka nie są już należne, gdy uprawniony małżonek zawrze nowego związku małżeński. Po drugie zaś, w przypadku upływu 5 lat od rozwodu, przy czym termin ten może być przedłużony przez sąd rodzinny ze względu na wyjątkowe okoliczności.
Jak wygląda sytuacja w przypadku, gdy jeden z małżonków został uznany wyłącznie winnym rozkładu pożycia?
Zgodnie z przepisem art. 60 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
„Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, choćby ten nie znajdował się w niedostatku”.
Co to oznacza?
Oznacza to, że zobowiązanym do alimentacji będzie małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, a wystarczającą przesłanką ustalenia obowiązku alimentacyjnego będzie istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. Przyjmuje się, że wykładnia przesłanki „istotnego pogorszenia sytuacji materialnej małżonka niewinnego” powinna polegać na porównaniu każdorazowej sytuacji materialnej małżonka niewinnego z tym położeniem, które by istniało, gdyby rozwód nie został w ogóle orzeczony i gdyby pożycie małżonków funkcjonowało prawidłowo. Małżonek rozwiedziony nie musi być w niedostatku, a więc może być zdolny do zaspokajania swoich usprawiedliwionych potrzeb, ale na poziomie niższym niż dotychczas w małżeństwie. Skoro bowiem to nie on ponosi winę rozpadu małżeństwa, jego sytuacja materialna nie powinna być gorsza niż przed rozwodem.
Kiedy wygasa obowiązek alimentacyjny małżonka, który został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia?
Obowiązek alimentacyjny małżonka, który został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia wygasa jedynie w przypadku zawarcia nowego związku małżeńskiego przez uprawnionego do alimentacji. Oznacza to, że taki obowiązek może trwać równie dobrze przez resztę życie. Warto o tym pamiętać.
Podsumowanie
Jak zatem wyraźnie widać, alimenty na małżonka są znacznie prostsze do uzyskania w przypadku uznania, że jeden z małżonków jest wyłącznie winnym rozpadu małżeństwa. Dodatkowo przy takim orzeczeniu sądu rozwodowego, alimenty są w rzeczywistości nieograniczone czasowo. Decydując się na rozwód warto mieć to na uwadze. Przy czym oczywiście należy pamiętać, że ustalenie winy w toku postępowania o rozwód jest zawsze trudne i czasochłonne.
***
Mamy nadzieję, że rozwieliśmy wątpliwości związane z alimentami na rzecz małżonka. Jeżeli macie jednak jeszcze jakieś pytania, zapraszamy do komentowania pod dzisiejszym wpisem. Z przyjemnością na wszystkie odpowiemy. Gdybyście natomiast potrzebowali indywidualnej porady prawnej, zapraszamy do bezpośredniego kontaktu z Kancelarią. Możemy umówić się na spotkanie w naszej siedzibie w Pruszkowie lub online. Służymy radą we wszelkich sprawach rozwodowych. Zachęcamy także do zapisu na nasz newsletter – będziecie na bieżąco z tekstami pojawiającymi się na blogu, nie ominie Was też żadna informacja o akcjach promocyjnych organizowanych przez naszą Kancelarią.