Co nie wymaga rejestracji działalności gospodarczej? Orzecznictwo polskich sądów

Dwa tygodnie temu pisaliśmy o tym, kiedy powinniśmy formalnie założyć działalność gospodarczą. Pomimo jednak wykonywania określonych działań nie zawsze konieczna jest rejestracja firmy w urzędzie. Na to, co nie wymaga rejestracji działalności gospodarczej wskazały polskie sądy powszechne i Sąd Najwyższy.

Niektóre z przykładów wydają się oczywiste, niektóre zaś budzą pewne kontrowersje. Warto zatem spojrzeć na przygotowaną przez nas listę z pewną ostrożnością, biorąc pod uwagę całokształt okoliczności związanych z prowadzonymi działaniami (pomocny może okazać się wspomniany wcześniej artykuł). Można sugerować się dotychczasowym dorobkiem orzeczniczym, niemniej jednak warto wykazać się rozsądkiem i każdorazowo poddać dokładnej ocenie własną sytuację.

A teraz przechodzimy do meritum i zapraszamy do lektury:

Zasada ogólna wynikająca z orzeczeń sądów

Definicja działalności gospodarczej powinna być zawsze rozumiana szeroko (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 listopada 1995 r., SA/Ka 767/95). Oznacza to, że:

„prowadzenie działalności gospodarczej obejmuje zarówno okresy faktycznego wykonywania usług, jak i okresy wykonywania innych czynności związanych z działalnością, takich jak poszukiwanie klientów, zamieszczanie ogłoszeń czy załatwianie spraw urzędowych (wyrok Sądy Apelacyjnego w Gdańsku z 9 marca 2016 r., III AUa 1713/15)”.

Do prowadzenia działalności konieczne jest jednak faktyczne podejmowanie czynności polegających na wykonywaniu usług lub sprzedaży lub co najmniej czynności, które wiążą się z zakresem zgłoszonego PKD, jak zamawianie towarów, rekrutacja pracowników, poszukiwanie kontrahentów, prowadzenie działalności reklamowej (wyrok Sądy Apelacyjnego w Białymstoku z 11 lutego 2014 r., III AUa 658/13).

Co nie wymaga rejestracji działalności gospodarczej?

1. wynajmowanie pomieszczeń we własnym domu (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25.10.1995 r., II SA 1059/94);
2. wynajmowanie lokali (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20.02.1996 r., II SA 442/95)
   – tego typu działalność może jednak stanowić przedmiot działalności gospodarczej, nie jest po prostu obowiązkowa rejestracja firmy przy wynajmie, nawet kilku lokali; podkreślić jednak trzeba, że wszystko zależy od danych okoliczności, każda sprawa jest inna i wymaga indywidualnej oceny;
3. lokowanie na rachunkach bankowych własnych środków finansowych (wyrok NSA z 2.03.1994 r., III SA 1433/93);
4. prowadzenie kas oszczędnościowo – kredytowych (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 4.04.2012 r., I SA/Gd 1266/11);
5. budownictwo komunalne organów samorządu terytorialnego (wyrok NSA z 15.09.1994 r., SA/Po 1070/94);
6. wykonywanie czynności przez agentów ubezpieczeniowych (wyrok NSA z 27.05.1992 r., SA/Po 1794/91);
7. działalność doradcza i propagandowa w zakresie planowania rodziny (wyrok NSA z 13.10.1993 r., III SA 670/93);
8. posiadanie przez spółkę akcyjną z siedzibą za granicą udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością mającą siedzibę w Polsce (uchwała Sądu Najwyższego z 23.02.2005 r., III CZP 88/2004);
9. prowadzenie działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów, innymi słowy szeroko pojęta agroturystyka (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 25.04.2012 r., III SA/Wr 66/12)
   – warto jednak pamiętać, że tego typu działalność jest działalnością rolniczą i podlega innym stosownym przepisom;
10. działalność prowadzona w formie szkoły, placówki lub zespołu szkół niepublicznych nie jest działalnością gospodarczą nawet wtedy, gdy spełnia przesłanki uznania jej za taką działalność
    – warto jednak pamiętać, że tego typu działalność jest regulowana odrębnymi przepisami, między innymi ustawą o systemie oświaty.

Kilka uwag na zakończenie

Na zakończenie warto zwrócić uwagę, że w starszych orzeczeniach sądy polskie wskazywały także na inne czynności niepodlegające ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. W kolejnych jednak latach stanowisko to ulegało zmianie i obecnie są uznawane za czynności mieszczące się pod pojęciem działalności gospodarczej. Przykładowo w 2008 r. WSA w Warszawie uznał, że przygotowanie gruntu do sprzedaży poprzez wydzielenie mniejszych działek nie jest działalnością gospodarczą, jednakże w 2014 r. NSA definitywnie stwierdził, że kupno gospodarstwa rolnego, jego podział na kilka mniejszych działek dla których uzyskano warunki zabudowy, a następnie sprzedaż, stanowi działalność gospodarczą (wyrok NSA z 26.02.1014 r., II FSK 262/12).

Niestety sprawdza się więc powiedzenie, że na każde pytanie natury prawnej zawsze można odpowiedzieć słowami „to zależy”. Każda sprawa jest inna i wymaga odrębnej analizy. Warto więc zawsze dokładnie sprawdzić aktualnie obowiązujący stan prawny i orzeczniczy, a w razie wątpliwości zaczerpnąć porady prawnika.

***

Jeżeli wpis okazał się wartościowy, zachęcamy do komentowania i dalszego udostępniania. Będzie nam również miło, jeżeli zdecydujecie się na bezpośredni kontakt z naszą Kancelarią, która chętnie rozwieje wszelkie wątpliwości.